Тверитин Георгий Николаевич

 Тверитин Георгий Николаевич

   Журналист, ақын, аудармашы, 1889 жылы 15 ақпанда (ескі стиль бойынша 3 ақпан) Петропавл уезінде (қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы – 31.12.1921, Петроград қ.) дүниеге келді. Георгийдің балалық шағы Петропавл уезінің Вознесенская станицасында өтті. 1902 жылдан бастап ол Есіл бурсасында, одан кейін Тобольск семинариясында оқиды, 4-курста оқып жүргенде семинариядан шығарып жібереді. 1911 жылы Петербург қаласындағы Бехтерев медициналық институтына, кейін Петербург университетіне оқуға түседі. Жыл сайын жазғы уақытын туған ауылы Вознесенкада өткізеді. 1913 жылы каникул кезінде қазақ халық ауыз әдебиетінің інжу-маржаны "Қозы Көрпеш пен Баян-Сұлу» поэмасын аудара бастайды. Тверитин қазақ аңыздарымен қатты әуестенген. Қазақ тілін жетік меңгере отырып, қазақ тұрмысын, дәстүрлерін біле отырып, ол поэма кейіпкерлерінің лирикалық әлеміне терең еніп, поэманы орыс тілінде асқан шеберлікпен жеткізе алды.
   Поэманың екі нұсқасын жазуға Тверитин 4 жыл жұмсады. Екінші нұсқасы 1917 жылы аяқталды. Тверитиннің аударған нұсқасы басқа аудармалардан ілгері тұрды. Бұл лирикалық туынды Қазақстанның мәдени ескерткіштерінің алтын қорына енді. Алғаш рет 1927 жылы қайтыс болғаннан кейін Наркомпрос КазАССР, одан кейін 1933 жылы Қазақстан өлкелік баспасы жарыққа шығарды. 1941 жылы Мәскеуде шығарылды.
   1919 жылы өз еркімен Қызыл әскер қатарына қосылады. Кавказда ұрыс әрекеттеріне қатысып, қызыл әскер арасында саяси жұмыстар жүргізеді. Азаматтық соғыстан кейін Петроградта жұмыс істейді. 1922 жылы ауыр науқастан, құрт ауруынан қайтыс болады.
  Солтүстік Қазақстан облыстық тарихи-өлкетану мұражайында 1941 жылы шыққан басылымы бар, ол жерлес ақын Г.Н.Тверитинге арналған деректі мұрағат ескерткіші болып табылады.

Библиография
Автордың шығармалары

Тверитин Г. Песнь о мщении [Перевод казахской народной поэмы. Автор перевода – уроженец Северного Казахстана]//Целинный край.-1965.-1 августа
Песнь о Козы Корпеше и Баян Сулу/авториз. перевод с каз. Г.Н.Тверитина.-Алма-Ата, 1949.-134 с.
Тверитин Г.Н. Песнь о Козы Корпеше и Баян Сулу.-4-е изд.-Алматы: Мектеп, 20006.-192с.-(серия «Слово седьмое)

Өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер

Дивинская Ф. Степь рождает своих Гомеров [Новые материалы о нашем земляке, поэте Георгии Тверитине]//Ленинское знамя.-1972.-19 декабря
Дивинская Ф. Поэт и комиссар: Новые материалы о Георгии Тверитине, авторе русского перевода поэмы «Козы Корпеше и Баян Сулу»//Простор.-№ 12.-С.106
Его называли Лонгфелло//Литературное Приишимье. Альманах. Вып. 1-й.-Петропавловск, 1996.-С.31
Матвеева И. Казахстанский Лонгфелло//Северный Казахстан.-1997.-8 декабря
Разговор о бессмертии творца: Поэт Г.Н.Тверитин//Северный Казахстан.-1998.-23 марта
Мелехин М. Удивительная легенда и тайна ее долголетия: Писатель, переводчик Г.Тверитин//Трибуна.-2000.-22 сентября
Тверитин Г.Н. РГАЛИ, ф.1184, 45 ед.хр, 1902-1930 (Личные архивы)