Салықов Кәкімбек

 Салықов Кәкімбек

Ақын, Халықаралық Қ.И.Сәтбаев қорының президенті. Белгілі мемлекет және қоғам қайраткері, ақын Кәкімбек Салықов 1932 жылы 22 қаңтарда қазіргі Солтүстік Қазақстан облысының Айыртау ауданына қарасты Сырымбет ауылында туған.

1955 жылы Мәскеу алтын және түсті металдар институтын бітірген. 1973 жылы – КОКП ОК жанындағы жоғары мектебін бітірді.

Институтты бітіргеннен кейін 20 жыл Жезқазғанда жұмыс істеді. Одан кейін партия жұмысына ауысады.

Жезқазған қалалық партия комитетінің бірінші хатшысы (1973-1975гг.), Қазақстан Компартиясының Жезқазған облыстық комитетінің екінші хатшысы (1975 – 1984), КОКП ОК инспекторы (1984 – 1989), Өзбекстан Компартиясының Қарақалпақ облыстық комитетінің бірінші хатшысы.

Арал мәселелерімен көп айналысты. Үкіметтің Аралды сақтап қалу шаралары туралы шешімінің авторларының бірі.
1989 жылдан бастап КСРО Жоғары Кеңесінің экология және табиғат ресурстарын тиімді пайдалану мәселелері жөніндегі Комитетін басқарады.

Студент кезінен өлең жазса да, оларды жариялауға асықпады.

Алғашқы өлеңдер жинағы «Сыр» деген атпен 1970 жылы жарық көрді. «Жезкиік» (1973), «Нұрлы күндер» (1976), «Жұлдызды жылдар тынысы» (1978), «Истоки» (1980), «От всего сердца» (1981), «Көкжиекке тартқан көш» (1977) және т.б. жинақтардың авторы. Салықов ән жанрында жемісті еңбек етеді. 1995 жылы сазға түсірілген туындыларын жеке кітап етіп шығарды. Бұл жинағына 23 танымал композитор музыка жазған 158 өлеңі енді. Әсіресе, «Бір ауыз сөз», «Жезкиік», «Туған жер» және т.б. халық арасында кеңінен танымал.

В.В.Маяковскийдің, Я.Коластың, М.Львовтың өлеңдерін қазақ тіліне аударды. Салықовтың бірқатар туындылары ТМД және шетел халықтарының тілдеріне аударылған.

Салықов – белгілі қоғам қайраткері. Ол – Қазақ КСР Жоғары Кеңесіне үш мәрте депутат болып сайланған. ҚСРО-ның Халық депутаты (1989 жылдан). КОКП-ның 24-27 съездерінің делегаты.

Ленин ордендерімен, 2 Еңбек Қызыл ту орденімен, Халықтар достығы орденімен марапатталған. 1995 жылдан Қазақстан Жазушылар одағының басқарма мүшесі. Халықаралық Қ.И.Сатпаев қорының президенті, «Экология» халық академиясының академигі.

«Нұрлы күндер», «Жезкиік» кітаптары орыс тіліне аударылған.

2002 жылы Мәскеуде «Художественная литература» баспасында К.Салықовтың «Под звуки домбры» атты кітабы жарық көрді.

Библиография

Автордың шығармалары:
Жеке басылымдары:
Салықов, К. Аққу жеткен/ К. Салықов.- А.: Қайнар,1995.-160 бет.
Салықов, К. Ақынжанды ғулама: Өлендер, реквием және поэма/ К. Салықов.- Астана: Фолиант, 2011.- 168 бет.
Салықов, К. Әлемнің сегізінші ғаламаты: Астанаға арналаған өлеңдер, әндер, толғаулар/ К. Салықов.- Астана: Фолиант, 2007.- 165 бет.
Салықов, К. Бәйкен жолы/ К.Салықов.- А.: Сөздік-Словарь, 2007.- 168 бет.
Салықов, К. Дүлдүлдердің дүбірі/ К. Салықов.- А.: Қазығұрт, 2011.- 328 бет.
Салықов К. Шығармалары.Т. 9. Жезкиік. Әнге оранған өлеңдер жинағы. / К. Салықов.- Астана: Фолиант, 2009.- 344 бет.
Салықов, К. Жезкиік: Өлеңдер/ К.Салықов.- А.: Атамұра, 2003.- 216 бет.
Салықов, К. Жұлдызды жылдар тынысы: Өлеңдер және поэма/ К.Салықов.- Алматы: Жазушы, 1978.- 287 бет.
Салықов, К. Көңіл назы: Өлеңдер/ К.Салықов.- А.: Жазушы, 2008.- 208 бет.
Салықов, К. Қөкжиекке тартқан көш: Өлеңдер, сонеттер, поэма/ К. Салықов.- А.: Жазушы,1997.- 392 бет.
Салықов, К. Қөңілді күлкі қыздырар/ К. Салықов.- А.: Үш Қиян, 2002.- 256 бет.
Салықов, К. «Күзгі сарын»: Өлеңдер, сонеттер, сонеттен тізген гүлтәж, қос өрімдер, поэмалар/ К. Салықов.- Астана: Елорда, 2005.- 296 бет.
Салықов, К. Қазақтын асыл абызы: Реквием, ода, өлеңдер және лирикалық, поэмалар/ К. Салықов.- Астана: Фолиант, 2010.- 224 бет.
Салықов, К. Мағжанға тағзым: Өлеңдер, төрттағандар, поэмалар/ К.Салықов.- Астана: Фолиант, 2008.- 208 бет.
Салықов, К. Мәңгі шырақ: Өлеңдер мен поэмалар/ К.Салықов.- Алматы: Жазушы, 1979.- 192 бет.
Салықов, К. Нар жігіт: Өлеңдер мен поэма-репортаж/ К.Салықов.- А.: Үш Қиян, 2003.- 88 бет.
Салықов, К. Ойтолғақ. Төрттағандар, қос өрімдер/ К. Салықов.-А.: Жібек жолы, 2001.- 120 бет.
Салықов, К. Отырар сазы: Өлеңдер/ К. Салықов.- А.: Өнер, 2002.- 68 бет.
Салықов, К. Парасат сыры: Өлеңдер мен поэма/ К. Салықов.- Алматы: Жалын, 1980.- 192 бет.
Салықов, К. Сәбит аға/ К. Салықов.- А.: Жібек жолы, 2000.- 104 бет.
Салықов, К. Сыр: Поэмалар мен өлеңдер/ К. Салықов.- Алматы: Жазушы, 1970.- 103 бет.
Салықов, К. Сырғали сонеттер: сонеттер/ К. Салықов.- А.: Жалын, 2001.- 272 бет.
Салықов, К. Тарихтың құлагері/ К. Салықов.- А.: Баспасыз, 2003.- 88 бет.
Салықов, К. Тарихтың тарланбозы: Өлеңдер мен поэмалар/ К. Салықов.- Астана: Фолиант, 2006.- 148 бет.
Салықов, К. Шын жүректен: Өлеңдер мен поэмалар/ К. Салықов.- Алматы: Жазушы, 1981.- 336 бет.
Қәкімбек Салықов. Шығармашылық өмірбаян.- А.: Жібек жолы, 2002.- 20 бет.
Салыков К. Добрые дни: стихи, поэмы/ К. Салыков/ пер. с каз.; худож. Н. Фадеева.- М.: Сов. писатель, 1981.- 120с.: ил.
Салыков К. Медная лань: стихи/ К. Салыков/ пер. с каз. Г. Колесников.- Алматы.: Жазушы, 1977.- 135 с.: порт.
Салыков К. Под звуки домбры/ К. Салыков. - М.: Худ. литература, 2002

Мерзімді басылымдарға жарияланымдары:
Салықов К. Алтын бағы білімнің: Солтүстік Қазақстан университеті туралы өлең// Солтүстік Қазақстан.- 2007.-№ 117.- 21 қыркүйек.- 4 бет.
Салықов, К. Асқан әнші, ақиық ақын/ К.Салықов// Солтүстік Қазақстан.- 2009.- 24 сәуір.
Салықов, К. Болашаққа аттаныс: лирикалық поэма: [Тайыр Мансұровқа:Алғы сөз]/ К.Салықов// Мағжан.- 2008.- № 1.- 15-32 бет.
Салықов, К. Гәкку/ К.Салықов // Егемен Қазақстан.- 2009.- 17 ақпан.
Салықов, К. «Гәкку» және Үкілі Ыбырай/ К.Салықов // Солтүстік Қазақстан.- 2002.- 24 желтоқсан.
Салықов, К. Дала –дастан: лирикалық поэмадан үзінді/ К.Салықов // Солтүстік Қазақстан.-2002.- 18 қантар.
Салықов, К. Дала-дастан: лирикалық поэма/ К.Салықов // Егемен Қазақстан.- 2001.- 15 желтоксан.
Салықов, К. Жер шары/ К.Салықов // Солтүстік Қазақстан.- 2005.- 11қараша.
Салықов, К. Көп ақынның ішіндегі оттысы: Есләм Зікібаевқа/ К.Салықов // Солтүстік Қазақстан.- 2002.- 31мамыр.- 6 бет.
Салықов, К. Саған ғашық ұмтылған таң алыстан: өлеңдер/ К.Салықов // Солтүстік Қазақстан.- 2002.- 19 желтоқсан.
Салықов, К. Сезімге орап, бар сырын ашық айтқан/ К.Салықов // Егемен Қазақстан.- 2002.-16 қантар.
Салықов, К. Тойлы көштің жалғасы/ К.Салықов // Солтүстік Қазақстан.- 2001.- 30 қараша.
Салықов, К. Ұлағ атты Азамат: лирикалық поэма/ К.Салықов // Солтүстік Қазақстан.-2007.- 24 желтоқсан.
Салықов, К. Ыстық отпен жалын кешкен: [С. Мұқановтың туғанына 100 жыл]/ К.Салықов // Солтүстік Қазақстан.- 2000.- 9 маусым.

Салыков, К. В груди моей, взмывая, сердце взмахнуло крыльями орла: стихи/ К.Салыков // Северный Казахстан.- 2002.- 18 января.
Салыков, К. Высота Юрия Грунина/ К.Салыков// Нива.- 2005.- №10.- с.179.
Салыков К. На родине Рудаки: Стихи/ К. Салыков// Нива.- 2008.- №2.- С.3.
Салыков, К. Остроумие Чокана Валиханова: Культура.Общество. Личность/ К.Салыков // Нива.- 2007.- № 8.- с.120-126.
Салыков, К. Перед памятником Пушкину: стихи/ К.Салыков; пер. с каз. Т.Кузовлевой // Северный Казахстан.- 2005.- 25марта.- с.8.
Салыков К. Слово поэта о суверенном Казахстане/ К. Салыков// Казахстанская правда.- 2011.- 28 июня. С.3
Салыков, К. Стихи разных лет/ К.Салыков // Северный Казахстан.- 2002.- 5июля.

Өмірі мен шығармашылығы туралы әдебиеттер:

Ақын деген – алмас қылыш наркескен, Ақиқатпен әлмисақтан әу дескен// Солтүстік Қазақстан.- 2007.- 22 қаңтар.- 4-5 бет.

Мұқанов Қ. Қазақтың қыран құстай Кәкімбегі // Солтүстік Қазақстан. - 2016. - 5 шілде. - 9 бет
Салықов Кәкімбек// Солтүстік Қазақстан облысы: Энциклопедия.- А.: "Арыс", 2006.- 521 бет.
Кадыров, Б. Поэзия - та же добыча радия.../ Б.Кадыров// Казахстанская правда.- 2007.-10 февраля.

Қожахметов, Б. Жердің Жезкиігі [Мәтін] /Б. Қожахметов //Мағжан.- 2007.- №1.- Б. 49-53
Могильницкий В. Труд его благословенный: К 80-летию со дня рождения поэта Какимбека Салыкова// Казахстанская правда.- 2012.- 20 января.-с.22
Муканов К. Запасы душевного света: Какимбеку Салыкову - 70 лет// Северный Казахстан.- 2002.- 18 января.- С.8-9
Муканов М. Поэт от Бога: 80 лет К.Салыкову// Северный Казахстан.- 2012.- 21 января.
Северный Казахстан: почетные граждане// Северный Казахстан.- 2007.- 14 декабря.- С.1.
Салыков Какимбек: [Крат. биогр. справка]// Литература Казахстана: Энциклопедический справочник.-А.: "Аруна", "Қазығұрт", 2010.- с. 423.
Салыков Какимбек: [Крат. биогр. справка]// Северо-Казахстанская область: Энциклопедия.- Из. 2-е., доп.-А.: Арыс, 2004.- с.487.
Поэт и гражданин с большой буквы: [К. Салыков]// Северный Казахстан.- 2007.- 22января.
Сысова, О. «Сверяя чистоту строки»: [К. Салыков] /О.Сысова // Проспект СК.- 2007.-19 января.
 Мұқанов.Қ.Сегіз қырлы бір сырлы тұлға еді. Солтүстік Қазақстан. – 19 қаңтар . – 2017. – 4 - 5 б.

Салықов.С. Бір үзік ой, Кәкімбек Аға, Ақынның соңғы жинағы, Күй тартамын, Ағаның өрге тартқан, Құтты өлке, Бір мін бар, Досыңның көзін ұғарсың, Перзентімін ардақты Жер-Ананың. // Солтүстік Қазақстан. – 19 қаңтар. – 2017 . – 5 б.